Parlamenter sistem ve başkanlık sistemi karşılaştırması ışığında Türkiye’de Başkanlık sistemi tartışmaları

Abstract

Parlamenter sistem, uzun sayılabilecek gelişmeler sonucunda 18. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Önceden düşünülmüş, tasarlanmış bir doktrinden kaynaklanmayan sistem, mantık ve gerçeğe dayanmış, pratik ihtiyaçların çözümü sırasında şekillenmiştir . Bu bağlamda belli ölçüde rastlantı sonucu oluşan sözkonusu sistemin, pratikten teoriye doğru yöneldiğini söylemek mümkündür . İngiltere’de iktidar sahibinin ve niteliğinin değişmesi özellikle, kişilere bazı hakların tanınması, güvenceye kavuşturulması ve toplumun temel yasalarının belirlenmesi yönünde sürekli çaba harcanarak verilen mücadele bu gelişmede önemli ölçüde etkili olmuştur.

Başkanlık sistemi, İngilizler’e karşı verilen bağımsızlık savaşının etkisiyle ana vatan İngiltere’de uygulanan sınırlı monarşiden esinlenilerek Amerika Birleşik devletlerinde ortaya çıkmıştır. Bu sistem kralın yerine seçimle göreve gelen bir devlet başkanı öngörmüştür. Bu bakımdan sistemi, sınırlı monarşinin cumhuriyete dönüştürülmüş biçimi olarak ifade etmek mümkündür . Parlamenter sistemin aksine temelde teorik bir model olarak ortaya çıkmış, kontrol ve dengeler ilkesini üzerine kurulmuştur.