Sak, YıldırayŞahbaz, İbrahimKuru, GoncaYetimoğlu, Melike Ezgi2024-07-122024-07-122022Sak, Y. (2022). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin ülke dışı uygulaması. Şahbaz, İ., Kuru, G. ve Yetimoğlu, M.E. (ed.). Anayasa Hukukundaki Gelişmelerin Işığında Kamu Hukuku Sempozyumu içinde (119-132 ss.). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Yayınları9786052124550https://hdl.handle.net/20.500.12415/1458İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne (İHAS) göre, bir Taraf Devletin temel hak ve özgürlüklerin ihlalinden sorumluluğu, mağdurun Taraf Devletin yetkisi içinde olmasına bağlıdır. Başvuru, Taraf Devletin ülkesinin dışında gerçekleşen olaylara ilişkinse, yetki sorumluluğun ön koşulu haline gelmektedir. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), bir yandan ihlal iddiasına neden olan olayların Taraf Devletin yetkisinde olup olmadığına karar verecektir, diğer yandan da, eğer öyleyse, Taraf Devletin sorumluluğu olup olmadığını tespit edecektir. Sorumluluk meselesi, ‘insan hakları yükümlülüklerinin’ özel niteliği gereği, normal şartlarda sorun olmamakla birlikte, ülke dışılık mevzubahis olduğunda dikkatlice ele alınmalıdır. Tebliğimizin hitap ettiği mesele de esas itibariyle Taraf Devletlerin ülke dışında gerçekleşen eylemlerinde İHAS’ın uygulanmasıyla ilgili İHAM kararlarındaki ülkesel ve ülke dışı yetkidir; gereken yerde sınırlı olarak sorumluluk meselesine de değinilecektir. Taraf Devletin, kendi ülkesi dışında gerçekleşen ve sorumluluğu ileri sürülen eylemler (olaylar, fiiller, kişiler) üzerindeki yetkisi, ana kural olan yetkinin ülkeselliği ile birlikte bazı istisnalara tabi tutulmuştur. Çalışmada ilk olarak, İHAM tarafından ülke dışındaki eylemleri gerçekleştirenler ve onların temas ettiği kişi ve şeyler üzerinden verilen kararlar değerlendirilmiştir. İkinci olarak ise, İHAM’ın coğrafya ya da alanı esas alan yaklaşımı ele alınmıştır. İHAM’ın İHAS’ın ülke dışı uygulaması ile ilgili farklı kararlarda farklı argüman ve yaklaşımlar kullandığı gözlemlenmektedir ve bu durum hukuki öngörülebilirlik ve hukuk güvenliği ile bağdaşmadığı gibi, içtihadın farklılaşmasının negatif etkilerini de barındırmaktadır.According to the European Convention on Human Rights (ECHR), obligation of a State Party for violating human rights and fundamental freedoms depends on whether the victim is under the jurisdiction of the State. If an application’s subject matter mentions events that happened outside the territory of a State Party, the issue of jurisdiction becomes a condition for responsibility. The European Court of Human Rights (ECtHR) is to both decide on whether actions allegedly cause a violation is under a State Party’s jurisdiction and if affirmative, whether that State Party has responsibility. Although responsibility is not an issue under normal circumstances, in the event of extraterritoriality, it must be held rigorously, because of the nature of ‘human rights obligations’. The main concern of our article is the territorial and extraterritorial jurisdiction in the case law of ECtHR regarding the application of ECHR to extraterritorial actions of State Parties. The matter of responsibility will be addressed in a narrow sense when considered necessary. Jurisdiction of State Parties regarding actions which take place outside its territory and claimed to be under its responsibility (incidents, activities and persons), along with the general principle of territorial jurisdiction, has been subjected to certain exceptions. At first in this study, judgments regarding State officials who executed extraterritorial actions, and individuals and objects that are affected by these actions have been discussed. Secondly, the approach of the ECtHR on geographical and regional basis have been discussed. It is observed that the ECtHR has used different arguments and approaches in different judgments regarding the extraterritorial application of ECHR. This situation holds the negative effects of fragmentation of case- law, as it also conflicts with legal expectation and legal certainty.trAttribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United Statesinfo:eu-repo/semantics/openAccessİHASYetkiÜlkesellikÜlke-dışılıkAskeri OperasyonlarECHRJurisdictionTerritorialityExtraterritorialityMilitary OperationsBook Part