Tunçel, Ahu2024-07-122024-07-122017Tunçel, A. (2017). Tüketici formunda “özgürlük” (!) ve çürümüş siyaset. 1. Uluslararası Zygmunt Bauman Sempozyumu Bildiri Özetleri Kitabı, Sosyalbilimler.org. s. 12-13.https://hdl.handle.net/20.500.12415/1847Siyaset Arayışı eserinde Bauman, modernliğin yitirilen ethosu olarak saptadığı “eleştirel akılcılık”ın yeniden nasıl canlandırılacağına odaklanırken, modernliğin yeni bir yorumunun günümüz dünyasında nasıl kurulacağı sorusuna yanıt arar. Bu arayış Bauman’da tam olarak yanıtlanamadan kalır ve yitirilmiş bir özgürlüğün yasını tutmanın ötesine geçmez. Dahası Bauman Özgürlük kitabında söz konusu ötenin sosyoloğun görevi olmadığını da itiraf eder. Bir sosyolog olarak günümüzün “özgürlük” anlayışına ilişkin saptamalarda bulunan Bauman, özellikle bireysellik ve tüketim arasında kurulan ilişkiye dikkat çeker ve bireysel kimliklerin tüketim nesnelerinin sembolize ettikleri aracılığıyla kazanıldığını ileri sürer. Diğer bir deyişle bireyler farklarını, öznelliklerini nesneler üzerindeki hakimiyet alanlarıyla ifade ederlerken, özgürlüklerini de bu hakimiyet alanının genişliğiyle ölçerler. Böylece modernliğin özgür öznesi kapitalist üreticiyken, Bauman’a göre postmodernliğin özgür öznesi tüketicidir; tüketicinin kimliğiyse sembollerle dışavurulur. Sonuçta kimlik, giderek sembolik bir değer kazanır. Kimliğin ontolojik olandan ayrılarak sembollerle ifade edildiği bir dünyada ise içerikten bağımsız bir biçimde popüler sembollere en iyi hitap eden iktidar olur. Böylece yeni dünya düzeninde giderek romantik, muhafazakar, bilişsel düzeyden çok duygusal boyutta enformasyon yaymayı başaran iktidarlar boy gösterirler. Yeni dünya düzenin efendiliğini ele geçiren çoğunluk, siyasal iktidarlar tarafından çoğunluğun sayısal üstünlüğünün bilgiden daha önemli olduğu hatırlatıldıkça, demokrasileri de “çoğunluğun tiranlığı”na dönüştürür. Bauman, “distopya”ları hatırlatarak anlattığı bu yeni dünya düzeninde özgürlüğün tek formunun “tüketici özgürlüğü”ne dönüştüğünü ileri sürer. Ancak bu tanım birkaç açıdan Bauman’ın umutsuzluğuna neden olacak biçimde sorunlar içerir. Bunlardan ilki tüketimde yaşanan seçim özgürlüğünün, üretim ilişkileri değişmedikçe gerçek bir özgürlük olamayacağı ve ekonomik bağımlılıkların süregideceğidir. Bu açıdan “tüketici özgürlüğü”, özgürlüğü hazzın takibiyle açıklayan Hobbes’un görüşleri bağlamında değerlendirilebilecek bir özgürlük değildir. İkinci olarak Bauman günümüz insanı için başka özgürlük olanağının kalmadığından söz eder. Bu durumda “tüketici özgürlüğü” seçimlerin kişinin kendi iradesinden kaynaklanması gerektiğini vaaz eden irade özgürlüğü de değildir. Belki de açıkça itiraf edilmesi gereken şey, tüketimin özgürlük değil, seçim sorunu olduğudur. Bauman’ın umutsuzluğunun kaynağında da Özgürlük kitabının başında “iradi eylem” ile açıkladığı özgürlüğü, postmodern dünya için satın alınan bir statü olarak tanımlaması ve bu açıdan sembolik bir değer yargısına dönüştürmesi yatartrCC0 1.0 Universalinfo:eu-repo/semantics/openAccessÖzgürlükTüketici Özgürlüğüİrade ÖzgürlüğüSiyasetConference Object1312