Müfide Ferit Tek’in “Aydemir” ve Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Hakk’a Sığındık” romanlarında yabancılaşma olgusu

Abstract

Yabancılaşma, geçmişi çok eskiye dayanan ve günümüzde sıkça bahsi geçen kavramlardan biridir. Kökeni Eski Ahit’teki puta tapma geleneğine kadar götürülen bu olgu pek çok düşünür tarafından farklı şekillerde ele alınır. Çalışmanın konusunu oluşturan yabancılaşma, Müfide Ferit Tek’in “Aydemir” (1918) ve Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Hakk’a Sığındık” (1919) romanları çerçevesinde incelenmiştir. Bir yıl ara ile basılan bu iki roman farklı konu ve temaları içermesine karşın yabancılaşma olgusunu çeşitli cepheleriyle irdeleme imkânı sunar. Millî Edebiyat dönemi içerisinde basılan iki eser, yazarlarının bakış açısına göre şekillenir ve farklı bir yorumla dönemlerine tutulan projeksiyon işlevi görür. Toplumun yaşadığı sosyo-ekonomik bunalımları, yöneticiler ile halk arasındaki sıkıntıları, dönemin Türkleri’nin Ruslaştırılma politikasını konu alan romanlarda toplumsal yabancılaşmanın izlerini sürmek mümkündür. Diğer yönüyle bireylerin sosyo-kültürel çevrenin tesiriyle yaşadıkları benlik yitimi neticesinde ortaya çıkan bireysel yabancılaşma da kurgu içerisinde yer alır. Bu anlamda romanlarda yer alan yabancılaşma unsurlarının tespit edilerek tasnif edilmesi amaçlanır. Çalışma, “Giriş” bölümünün ardından yabancılaşma olgusunun genel bir izahını içerir. İncelenen romanlarda “Ekonomik Yabancılaşma”, “Dinsel Yabancılaşma”, “Aydın Yabancılaşması”, “Bireyin Siyasi Otoriteye/Yönetime Yabancılaşması”, “Benlik Kaybı/Yitimi”, “Musiki ve Yabancılaşma”, “Evlilikte Yabancılaşma” gibi alt başlıklar etrafında yaşanan yabancılaşma türleri tespit edilmiştir. Toplumda yaşanan siyasi ve sosyal olayların bireylerin ekonomik refah düzeylerini etkilediği görülmektedir. Romanlarda Türk milletinin sömürgeleştirilme politikaları neticesinde benlik kaybı yaşamaları, kendi kültürel ve dinî değerlerine yabancılaşarak asimile olmaları kültürel yozlaşmanın tezahürü sayılır.

Alienation is one of the concepts that goes back a long time and is frequently mentioned today. This phenomenon, which has its origins in the ancient tradition of idolatry, is handled differently by many philosophers. The alienation, which constitutes the subject of the study, was examined within the framework of Müfide Ferit Tek’s novel “Aydemir” (1918) and Hüseyin Rahmi Gürpınar’s novel “Hakk’a Sığındık” (1919). These two novels, published over a year apart, offer a chance to examine the phenomenon of alienation on a variety of fronts, despite of having different topics and themes. These two works, published during the period of National Literature, serve as projections for their time with a different interpretation and takes shape by the point of view of their authors. It is possible to trace the socio-economic crises experienced by the society, the problems between the rulers and the people, and the social alienation in the novels about the policy of Russianization of the Turks of the period. Individual alienation, which arises from the Los of self by individuals through the influence of the socio-cultural environment, is also included in the fiction. In this sense, it is intended to identify and sort elements of alienation that exist in the novel. The study contains a general explanation of the phenomenon of alienation following the "Introduction" section. In the novels examined, the types of alienation around sun-topics such as "Economic Alienation", "Religious Alienation", "Intellectual Alienation", "Alienation of the Individual to Political Authority/Administration", "Loss of Self Identity", "Music and Alienation", "Alienation in Marriage" were identified. It is seen that political and social events in society affect the economic well-being of individuals. In novels as a result of the policies of colonization of Turkish nation, the loss of self-identity, alienation to their cultural and religious values and assimilation are considered manifestations of cultural corruption.