Havacılık işletmelerinde entellektüel sermayenin finansal performansa etkileri

Abstract

1990 yılından itibaren yaşanan bilgi teknolojilerindeki gelişmeler ve küreselleşme, işletmeler için rekabet ortamını artırmıştır. Artan bu rekabet ortamı, yeni ekonomik düzenin temel üretim faktörü olarak karşımıza entellektüel sermayeyi çıkarmıştır. Entellektüel sermaye, zenginlik yaratma adına kullanılan bilgi, enformasyon, entellektüel mülkiyet ve deneyim anlamına gelmektedir. Entellektüel sermaye ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde, bir sektör için entellektüel sermaye olan unsurun diğer bir sektör için entellektüel sermaye olmadığı ve her bir sektörün kendine özgü entellektüel sermayesi olduğu sonucunu ile karşılaşılmıştır. Bu çalışma ile bilginin, teknolojinin ve yenilikçi düşüncelerin en yoğun kullanıldığı, müşteri memnuniyeti ve sadakati temelli faaliyet gösteren havacılık işletmelerinin entellektüel sermaye durumu incelenmiştir. Çalışmada havacılık işletmelerinin mevcut entellektüel sermaye durumunun belirlenmesi ve havacılık sektörü adına entellektüel sermayenin daha görünür hale getirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca entellektüel sermaye ve unsurları arasındaki ilişkiler tespit edilerek, havacılık işletmelerin finansal performansına entellektüel sermayenin katkılarının ne yönde olduğu araştırılmıştır. Bu çalışmada, Ante Pulic’in (1998) entelektüel sermaye katma değer katsayısı (EKDK) yöntemi temel alınmıştır. Küresel ölçekte faaliyet gösteren havacılık işletmelerinin yayınladıkları yıllık finansal tablolardan veri seti oluşturulmuştur. Analiz yöntemi olarak ise panel veri analizi metodu kullanılmıştır. Elde edilen panel veri analizi sonuçlarına göre, işletmelerin verimliliği (VDH) ile entellektüel sermaye unsurlarından yapısal sermaye arasında negatif yönde bir ilişki olduğu sonucu ortaya çıkarken, insan sermayesi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. İşletmelerin kârlılığı (NKM, FKM, VG, OG) ile entellektüel sermaye unsurları arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Piyasa değeri defter değeri oranı (PDDD) ile entellektüel sermaye unsurlarından yapısal sermaye etkinliği arasında istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edilememiştir. Bunun yanında insan sermayesi etkinliği ile piyasa değeri defter değeri oranı arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur.

The developments in information technologies and globalisation have increased the competitive environment in managements since 1990. This environment of newly increased competition has established the intellectual capital as the basic production factor of the new economic order. Intellectual capital refers to knowledge, information, intellectual property for creating wealth. When the studies on intellectual capital are analysed, the result shows that a factor which is an intellectual capital for a sector may not be so for another sector and that each sectors carries its own peculiar intellectual capital. In this work, the intellectual capital status of aviation managements, which operate on customer satisfaction and loyalty based approach and where knowledge, technology and innovative thoughts are highly employed, is analysed. In this work the determination of current capital status of aviation managements and better display of intellectual capital for aviation sector are aimed. In addition, the relations between intellectual capital and its elements are determined and how they contribute to the aviational managements financial performance is also inquired. In this work the Value Added Intellectual Capital Coefficient (VAIC) method of Ante Pulic (1998) is used as a base. A data set based on the annual financial statements of global scale aviation managements is formed. As for analysis method, the panel data analysis method is used. According to the results of the panel data analysis, the results show that there is a negative correlation between the productivity of managements (Assets Turn Over-ATO) and the structural capital which is among the ingredient of intellectual capital; whereas human capital has not been statistically significant. That there is a statistically significant and positive correlation between the profitability of managements (Net Profit-NP, Operational Profit-OP, Return On Assets-ROA, Return On Equity-ROE) and intellectual capital ingredients has been found as a result. No statistically significant result has been found between market value book value rate (MBV) and the ingredient of intellectual capital; structural capital efficiency. Whereas a significant and positive correlation has been found between human capital efficiency and market value book value rate.