Van gölü su seviye değişimlerine hidrojelojik yaklaşım
Küçük Resim Yok
Tarih
2013
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
TMMOB
Erişim Hakkı
CC0 1.0 Universal
info:eu-repo/semantics/openAccess
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
1990’ların ortasında Van Gölü su seviyesinin yaklaşık 2.0 m yükselmesi, göl çevresinde yer alan yerleşim birimlerini ve bölgede yaşayan insanları önemli ölçüde etkileyerek ciddi anlamda maddi hasarlara neden olmuştur. Bununla birlikte Van Gölü su seviye değişimlerinin belirlenmesine yönelik yapılan çalışmalar, su seviye değişiminin meteorolojik faktörlere bağlı olarak meydana geldiğini belirtmekle birlikte, söz konusu çalışmalarda yükselimin kaynağı fiziksel olarak tanımlanmamıştır. Sunulan çalışmada, Van Gölü’nde, hidrometeorolojifiziksel yapı ilişkileri araştırılmıştır. Bu amaçla jeoloji, morfoloji, hidrojeoloji gibi fiziksel özellikler ile yağış, buharlaşma, sıcaklık, yüzeysel akış, seviye değişimi gibi hidrometeorolojik parametreler kullanılarak çalışma alanyla ilgili bir hidrojeolojik kavramsal model oluşturulmuştur. Türkiye’nin doğusunda yer alan inceleme alanı, yüksek dağlar ile çevrili kapalı bir havza özelliğindedir. Van Gölü kapalı havzasının göl alanları dahil, yüzeysel drenaj alanı 15496.0 km2 ’dir. 1960-2009 yılları arasında, Van Gölü’nün yüzey alanı 3558.3 km2 ile 3623.6 km2 arasında değişmekte olup, ortalama göl alanı ise 3580.9 km2 olarak hesaplanmıştır. Van Gölü su seviyesi ise 1646.97 m ile 1650.55 m arasında değişmekte olup, uzun yıllar ortalama su seviyesi ise 1648.33 m olarak hesaplanmıştır. 1960-2009 yılları arasında kalan her bir yıl için Van Gölü su bütçesi, kütlenin korunumu dikkate alınarak oluşturulmuştur. 1960-2009 yılları arasında gözlenen ve hesaplanan hidrometeorolojik parametreler, Van Gölü ölçeğinde yıllık bazda elde edilmiştir. Van Gölü su bütçesi bileşenlerinin uzun yıllar ortalama değerleri; 1697.4×106 m3 /yıl (yağış), 2020.8×106 m3 /yıl (yüzeysel akım), 5077.4×106 m3 /yıl (buharlaşma) ve 58.7×106 m3 /yıl (hacim farkı) şeklinde hesaplanmıştır. 1960 -2009 yılları arası her bir yıl için elde edilen su bütçesi sonuçları, Van Gölü’nün yeraltısuları ile beslendiğini işaret etmektedir. Van Gölü’ne yeraltısuyu katkısı 516.9×106 m3 /yıl ile 3115.2×106 m3 /yıl arasında değişmekte olup, ortalama 1418.0×106 m3 /yıl (44.964 m3 /s) hesaplanmıştır. Van Gölü’ne yeraltısuyu katkısının gelebileceği alanlar, gölün GD-G-GB sınırında yüzeylenen Bitlis Masifi mermerleri ile K-KD sınırında yüzeylenen karbonatlı kayaçlar ve göl kıyısındaki alüvyon birimlerdir
Rise of Lake Van water level about 2.0 m in the mid of 1990s seriously effected people and sites around the Lake Van, also caused damage. However, studies about determining of Lake Van water level changes indicate that water level fluctuations depending on meteorological factors. In mentioned studies were not defined the source of rising of water level physically. In this study, relationships between hydrometeorology and physical structure was investigated in Lake Van. For this purpose, a ‘hydrogeological conceptual model’ was developed about study area by using physical properties including geology, morphology, hydrogeology and hydrometeorological parameters including precipitation, evaporation, temperature, runoff, water level fluctuation. The study area is a closed basin that is surrounded by high mountains in Eastern Turkey. The surface drainage area of Lake Van Closed Basin is calculated as 15496.0 km2 that including lake’s area. Open water surface area of Lake Van varies between 3558.3 km2 and 3623.6 km2 in 1960 to 2009 and average lake area was calculated as 3580.9 km2 . The water level of Lake Van has changed in the range of 1646.97 m and 1650.55 m for the same time period and longterm average water level is calculated as 1648.33 m. The water budget of Lake Van was calculated by taking into account conservation of mass for each year between 1960 and 2009. The observed and calculated hydrometeorological parameters were obtained on annual basis at the scale of Lake Van. Long-term average values (1960-2009) of water budget components of the Lake Van were calculated as 1697.4×106 m3 / year (precipitation), 2020.8×106 m3 /year (runoff), 5077.4×106 m3 /year (evaporation) and 58.7×106 m3 /year (volume difference). Between 1960 and 2009, yearly water budget results show that Lake Van has fed by groundwater. Groundwater contribution to the Lake Van varies between 516.9×106 m3 /year and 3115.2 ×106 m3 /s and average groundwater contribution was calculated as 1418.0×106 m3 /year (44.964 m3 /s). Areas where can come to contribution of groundwater to Lake Van are Bitlis Massif’s marble (SE-S-SW), carbonate rocks (N-NE) and alluvial units on the lake shore.
Rise of Lake Van water level about 2.0 m in the mid of 1990s seriously effected people and sites around the Lake Van, also caused damage. However, studies about determining of Lake Van water level changes indicate that water level fluctuations depending on meteorological factors. In mentioned studies were not defined the source of rising of water level physically. In this study, relationships between hydrometeorology and physical structure was investigated in Lake Van. For this purpose, a ‘hydrogeological conceptual model’ was developed about study area by using physical properties including geology, morphology, hydrogeology and hydrometeorological parameters including precipitation, evaporation, temperature, runoff, water level fluctuation. The study area is a closed basin that is surrounded by high mountains in Eastern Turkey. The surface drainage area of Lake Van Closed Basin is calculated as 15496.0 km2 that including lake’s area. Open water surface area of Lake Van varies between 3558.3 km2 and 3623.6 km2 in 1960 to 2009 and average lake area was calculated as 3580.9 km2 . The water level of Lake Van has changed in the range of 1646.97 m and 1650.55 m for the same time period and longterm average water level is calculated as 1648.33 m. The water budget of Lake Van was calculated by taking into account conservation of mass for each year between 1960 and 2009. The observed and calculated hydrometeorological parameters were obtained on annual basis at the scale of Lake Van. Long-term average values (1960-2009) of water budget components of the Lake Van were calculated as 1697.4×106 m3 / year (precipitation), 2020.8×106 m3 /year (runoff), 5077.4×106 m3 /year (evaporation) and 58.7×106 m3 /year (volume difference). Between 1960 and 2009, yearly water budget results show that Lake Van has fed by groundwater. Groundwater contribution to the Lake Van varies between 516.9×106 m3 /year and 3115.2 ×106 m3 /s and average groundwater contribution was calculated as 1418.0×106 m3 /year (44.964 m3 /s). Areas where can come to contribution of groundwater to Lake Van are Bitlis Massif’s marble (SE-S-SW), carbonate rocks (N-NE) and alluvial units on the lake shore.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Karstlaşma, Su Bütçesi, Su Seviyesi, Yeraltısuyu, Van Gölü, Karstification, Water Budget, Water Level, Groundwater, Lake Van
Kaynak
66. Türkiye Jeoloji Kurultayı
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Aydın, H. ve Düzen, H. (2013). Van gölü su seviye değişimlerine hidrojelojik yaklaşım / Hydrogeological approach to water level changes in lake Van. 66. Türkiye Jeoloji Kurultayı. s. 264.265.
