Çocuk edebiyatında ezber bozan anlatı ve illüstrasyonlar
Yükleniyor...
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Çocukların anlam dünyasının henüz kalıp yargılarla sınırlandırılmadığı, düşünce biçimlerinin daraltılmadığı bir dünyada; imgeler, çocuğun kendine ve çevresine özgürce bakmasında ve kendini inşa etmesinde önemli bir rol oynar. Ancak, çocukların zihni/ algısı hem bireysel olarak yetişkinler tarafından hem de toplumsal normlar ve çeşitli ideolojik aygıtlar aracılığıyla iktidar tarafından sistematik bir biçimde şekillendirilir.
Tahakküm ve hiyerarşik ilişkilere dönük eleştirel kuram bakış açısına göre; aile içerisinde bilgi, iktidar mekanizmasına dönüşmektedir. Ebeveynler, kültürün norm haline geldiği asimetrik ilişkiler sebebiyle çocuklarına yönelik iktidar ilişkisi kurmakta, onlardan daha bilgili, daha deneyimli oldukları inancıyla, onlar adına karar vermeyi zihinlerinde meşrulaştırmaktadırlar. Ancak ebeveyn olan yetişkinlerin edindikleri bilginin kaynağı da sorgulanmaya muhtaçtır çünkü onlar da benzer normatif sistemde büyümüş kişilerdir. Bu problemli yetişkin algısı çocuğa dair her alanda olduğu gibi çocuk edebiyatına da sızmış durumdadır. Çocukların kendi anlam dünyalarını özgürce keşfederek bulmalarına engel olan çokça didaktik ürün mevcuttur.
Bu araştırmada ‘doğru’ çocuk yetiştirmenin evrenselleştirilmeye çalışıldığı bir çağda, çocukların hangi normatif sisteme göre şekillendirildiği, bu sistemin çocuğa ve topluma nasıl bir getirisi ya da götürüsü olduğu sorularından yola çıkılmış ve toplumsal yapısökümün çocukların hayal dünyalarının özgürleştirilmesiyle gerçekleştirilip
vi
gerçekleştirilemeyeceğine dair bir merakla inceleme yapılmıştır. Böylece iklim krizi, savaş, ayrımcılık, şiddet, travma, toplumsal cinsiyet, göç, ölüm gibi yetişkinlerin üzerine söz söylemekten kaçındığı ve çocuğu da bu konulardan uzakta tutmaya gayret ettiği hassas konulara odaklanmış resimli çocuk kitapları incelenmiştir. Çocuklarla konuşulmaktan kaçınılan bu konular, konuşulmadıkları için kaybolmazlar. Çocuklar, ayrımcılığa, eşitsizliğe, savaşa maruz kalır, yakınlarını kaybeder, göçe zorlanır ve iklim krizi sebebiyle eko-kaygı yaşarlar. Bu konuların görünür kılınmasından kaçınılması yerine, çocukların baş etme becerilerinin arttırılmasına yönelik bir tutum, yetişkinlerin de hayat pratiğinde birçok dönüşüme olanak sağlayabilir.
Araştırma boyunca çocukluk kavramının tarihsel, sosyolojik ve pozitivist bilimler açısından ele alınışına, çocuk gelişiminin tarihsel sürecine, yetişkinlerin çocuklara bakışına, resimli çocuk edebiyatının kurgulanış biçimine ve illüstrasyonların çocukların zihinsel yolculuğundaki etkilerine odaklanılmıştır. Özellikle okul öncesi dönemde çocukların zihinlerini özgür bırakarak, toplumsal normların ve bu normlar üzerinden şekillenen yetişkinlerin bakış açılarının dönüştürülebileceği ihtimalinden yola çıkılmıştır. Okul öncesi dönemde ebeveynlerin çocuklarla birlikte deneyimlediği illüstrasyonların, çocuklar ve ayrıca ebeveynlerin, üzerindeki etkisinin önemli bir dönüşüme yol açabileceği savunulmuştur. Bu bağlamda, yetişkin zihnindeki tabu konuların, illüstrasyonlarla örülmüş imgeler evreninde nasıl ele alınabileceği tartışılmış olup, bir yandan yetişkinlerin çocuklara bu kitapları okurken onların da bakış açılarının değişebileceği ve yetişkinin toplumsal inşasının yıkılabileceği bir alternatif dünya yaratmanın olanakları araştırılmıştır. Öte yandan resimli çocuk kitaplarının çocukların anlam dünyalarını özgürce oluşturabilecekleri ve kendilerini ilgilendiren konularda söz hakkına sahip olabilecekleri bir dünya oluşturmasına yönelik ihtimaller üzerine durulmuştur.
In a world where children's understanding isn't yet confined by fixed judgments, and their modes of thought remain unrestricted, imagery plays a significant role in allowing children to freely perceive themselves and their surroundings, and in constructing their identities. However, children's minds/perceptions are systematically shaped both individually by adults and by power through societal norms and various ideological apparatuses. From the perspective of critical theory directed towards domination and hierarchical relationships, knowledge within the family becomes a mechanism of power. Parents establish power relationships with their children due to the asymmetrical nature of cultural norms, legitimizing decision-making on behalf of children under the belief that they are more knowledgeable and experienced. However, the source of knowledge acquired by adult parents is also subject to scrutiny because they too are individuals who have grown up within similar normative systems. This problematic adult perception permeates children's literature as well, hindering children from freely exploring and discovering their own understanding of the world. In an era where the universalization of "proper" child-rearing is attempted, this research explores the norms by which children are shaped and the implications of this system on both the child and society. It investigates whether the dismantling of societal structures can be achieved through the liberation of children's imaginative worlds. Therefore, illustrated children's books focusing on sensitive topics such as climate crisis, war, discrimination, violence, trauma, gender, and death—topics that adults often avoid discussing and try to shield children from—are examined. These topics, when avoided, do not disappear. Children are exposed to discrimination, inequality, war, loss of loved ones, forced migration, and eco-anxiety. Instead of avoiding the visibility of these issues, adopting an approach that enhances children's coping skills could lead to significant transformations in adults' practical lives. Throughout the research, childhood is examined from historical, sociological, and positivist perspectives, including the historical process of child development, adult perceptions of children, the construction of illustrated children's literature, and the effects of illustrations on children's mental journeys. The focus is particularly on the possibility that by freeing children's minds during the preschool period, the perspectives of adults shaped by societal norms and perceptions can be transformed. It is argued that the illustrations experienced by parents alongside their children during the preschool period can lead to significant transformations for both children and parents. In this context, the discussion revolves around how taboo subjects in the adult mind can be addressed within an imagery-based universe of illustrations. It explores the possibilities of creating an alternative world where adults' perspectives can change while reading these books to children, potentially deconstructing the social constructs of adults. On the other hand, it also delves into the potential of illustrated children's books to create a world where children can freely construct their understanding and have a say in matters that concern them.
In a world where children's understanding isn't yet confined by fixed judgments, and their modes of thought remain unrestricted, imagery plays a significant role in allowing children to freely perceive themselves and their surroundings, and in constructing their identities. However, children's minds/perceptions are systematically shaped both individually by adults and by power through societal norms and various ideological apparatuses. From the perspective of critical theory directed towards domination and hierarchical relationships, knowledge within the family becomes a mechanism of power. Parents establish power relationships with their children due to the asymmetrical nature of cultural norms, legitimizing decision-making on behalf of children under the belief that they are more knowledgeable and experienced. However, the source of knowledge acquired by adult parents is also subject to scrutiny because they too are individuals who have grown up within similar normative systems. This problematic adult perception permeates children's literature as well, hindering children from freely exploring and discovering their own understanding of the world. In an era where the universalization of "proper" child-rearing is attempted, this research explores the norms by which children are shaped and the implications of this system on both the child and society. It investigates whether the dismantling of societal structures can be achieved through the liberation of children's imaginative worlds. Therefore, illustrated children's books focusing on sensitive topics such as climate crisis, war, discrimination, violence, trauma, gender, and death—topics that adults often avoid discussing and try to shield children from—are examined. These topics, when avoided, do not disappear. Children are exposed to discrimination, inequality, war, loss of loved ones, forced migration, and eco-anxiety. Instead of avoiding the visibility of these issues, adopting an approach that enhances children's coping skills could lead to significant transformations in adults' practical lives. Throughout the research, childhood is examined from historical, sociological, and positivist perspectives, including the historical process of child development, adult perceptions of children, the construction of illustrated children's literature, and the effects of illustrations on children's mental journeys. The focus is particularly on the possibility that by freeing children's minds during the preschool period, the perspectives of adults shaped by societal norms and perceptions can be transformed. It is argued that the illustrations experienced by parents alongside their children during the preschool period can lead to significant transformations for both children and parents. In this context, the discussion revolves around how taboo subjects in the adult mind can be addressed within an imagery-based universe of illustrations. It explores the possibilities of creating an alternative world where adults' perspectives can change while reading these books to children, potentially deconstructing the social constructs of adults. On the other hand, it also delves into the potential of illustrated children's books to create a world where children can freely construct their understanding and have a say in matters that concern them.
Açıklama
Tam Metin / Full Text
Anahtar Kelimeler
Çocuk, Çocuk edebiyatı, İllüstrasyon, Kırılganlık, Child, Children's literature, Illustration, Vulnerability
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Dipşar, N. E. (2024). Çocuk edebiyatında ezber bozan anlatı ve illüstrasyonlar / Disruptive narrative and illustrations in children’s literature. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
