İlk ve orta öğretimde görevli fen bilimleri ve sosyal bilimler öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri (İstanbul ili Pendik ilçesi örneği) / Burnout level of science and social science teachers working at elementary and secondary education İstanbul city- Pendik district
Yükleniyor...
Tarih
2008
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Tükenme, kişinin ne yaparsa yapsın, ne denli çabalarsa çabalasın durumda bir değişiklik yaratamadığı algısının onda yarattığı bir yılgınlıktır. Tükenme sonucunda yaratıcılık yok olur ve daha iyisi için uğraş verilmez. Tükenmişlik, İnsanlarla yüz yüze ilişki içinde olan meslek çalışanlarında daha çok görülmektedir. Bu nedenle öğretmenler tükenmişlik bakımından önemli risk grubunu oluşturmaktadır. Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler öğretmenlerinin tükenmişliği, bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Türk Milli Eğitimi açısından, gençlerin eğitim-öğretim kalitesinin sağlıklı olması açısından öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin ve sebeplerinin araştırılması önemlidir. O nedenle, araştırmanın amacı, “öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerini farklı demografik değişkenlere göre saptamak” olarak belirlenmiştir. Araştırma evrenini, İstanbul ili Pendik ilçesi sınırları içinde yer alan ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan 358 fen bilimleri ve 452 sosyal bilimler öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde yer alan ilköğretim ve ortaöğretim okulları, sosyo-ekonomik düzeyleri belirlendikten sonra tesadüfi örnekleme yoluyla seçilmiştir. Araştırmada betimsel araştırma yöntemlerinden genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu ile geçerlik ve güvenirliği Tümkaya tarafından 1996’da yapılan ve Seidman ve Zager tarafından (198687) geliştirilen “Öğretmen Tükenmişliği Ölçeği”nden (ÖTÖ) yararlanılmıştır. Katılımcıların demografik özellikleriyle ilgili çeşitli değişkenlere ilişkin bilgiler araştırmacı tarafından geliştirilen “ Kişisel Bilgi Formu” ile toplanmıştır. Bu form ile katılımcı öğretmenler hakkında çeşitli bağımsız değişkenlere (okul türü, branş, cinsiyet, yaş, medeni durum, sahip olunan çocuk sayısı, mesleki kıdem, sınıflardaki öğrenci sayısı, sosyal ve kültürel faaliyetlere katılım, okul çevresinin sosyo-ekonomik düzeyleri, okul yönetiminin kararlarındaki adalet, sorunlu sınıf sayısı, araç-gereç yeterliliği, veli desteği) yönelik veri toplanmıştır. Verilerin analizinde kişisel bilgi formu ve veri toplama araçlarından elde edilen veriler kodlanarak SPSS ( Sosyal Bilimler ?çin ?statistik Paket Programı) 11.00 programına girilerek analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; öğretmenlerin tükenmişlik düzeyi ilk ve ortaöğretimde çalışma durumuna, fen bilimleri ve sosyal bilimler branşlarından birine mensup olma ve medeni durumlarına göre, farklılaşmadığı görülmektedir. Kadın öğretmenlerde “İşe Bağlı Stresle Başa Çıkma” ve “Öğrenciye Yönelik Tutumlar” boyutundaki tükenmişlik düzeyi erkek öğretmenlerden yüksek bulunmuştur. “İş Doyumuna Bağlı Tükenmişlik Düzeyleri” ve “İdari Destek” boyutunda tükenmişlik cinsiyete göre farklılaşmamaktadır. Yaş ve mesleki kıdem ile tükenmişlik arasında ters yönde bir ilişki olduğu söylenebilir. Ancak, “İdari Destek” boyutunda farklılaşmaya rastlanmamıştır. Bunun yanında genç öğretmenlerin “İşe Bağlı Stresle Başa Çıkma”, “Öğrenciye Yönelik Tutumlar” ve “İş Doyumuna Bağlı Tükenmişlik” düzeylerinin daha yüksek olduğu söylenebilir. 16 yıl ve üstü kıdeme sahip olanlarda tükenmişlik daha az bulunmuştur. Ancak, “İşe Bağlı Stresle Başa Çıkma” ya bağlı tükenmişlik ve “İdari Destek” boyutunda tükenmişlik düzeylerinde mesleki kıdeme göre farklılaşma görülmemiştir. Mesleki kıdem arttıkça “Öğrenciye Yönelik Tükenmişlik Düzeyleri” azalmaktadır. Sınıf mevcuduna göre tükenmişlik düzeyinde farklılaşma görülmemiştir. Sportif ve sosyo-kültürel etkinliklere katılmanın öğretmen tükenmişliğini azaltıcı etkisi olduğu söylenebilir. Okul çevresinin sosyo-ekonomik durumunun “İş Doyumuna Bağlı Öğretmen Tükenmişliği” üzerinde etkisine rastlanmamıştır. Ancak, okul çevresinin sosyo-ekonomik durumunun “İşe Bağlı Stresle Başa Çıkma”, “Öğrenciye Yönelik Tutumlar” ve “İdari Destek” boyutundaki tükenmişlikte etkisi olduğu görülmektedir. Orta sosyo-ekonomik seviyedeki okullarda çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyi, orta alt seviyede ve orta üst seviyedeki okullarda çalışanlara göre daha düşüktür. Okul yönetiminin kararlarında sergilediği tutum, öğretmenleri tükenmişliğin bütün alt boyutlarında etkilemektedir. Öğretmenlerin meslek yaşamları süresince ders verdikleri sorunlu sınıf sayısının fazla olması, dört alt boyutta da tükenmişliği artırmaktadır. Okulun araç gereç durumu ile veli desteğindeki eksikliğinin öğretmen tükenmişliğini artırdığı belirlenmiştir.
Burnout is a depressiveness which was created by perception to the person who can not change the situation what ever she does, how ever she struggles. As a consequence of burnout, creativity disappears and no endeavor is done to do better things. Burnout is seen much more at the professions in which people work face to face. For this reason teachers form the important risk group. Burnout reasons of the science teachers and social science teachers form the problematic of the research. Researching level of teachers' school burnout and reasons of the burnout is important for Turkish National Education system and for education quality of youth’s. Accordingly, the aim of this research is to identify the level of teachers' school burnout according to their demographic changeable. This research has been done on 165 science teachers and 534 social science teachers working at the secondary schools and high schools in the vicinity of Istanbul province, Pendik district. Elementary Schools and Secondary Schools stated at the paradigm of research have been chosen by the way of coincidental modeling after identifying of their socio-economic level. General screening method which is one of the descriptive researches is used in this research. Individual information form developed by researcher and teachers' burnout scale developed by Seidman and Zager(1986-87) and validity and reliability had been made by Tümkaya i. at 1996 is used in research. Data related to various changeable of Demographic characteristics of participants have been accumulated with ‘personal knowledge form’ developed by the researcher. This form was used for collecting data about participant teachers. And independent variables related with teachers, such as their school type, branch, sex , age, marital status, amount of children, whether or not they are working another job, amount of reward taken, if there is laboratory at the school, student amount at classroom ext, have been used for the data. The entire data accumulated at personal information form have been coded and analyzed at the SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) 11.00 program. In research it has been found that there is no differentiation between Elementary Schools and Secondary Schools teachers' burnout level and between science teachers and social science teachers and marital status of teachers. It is found that dealing with job related stress and student related burnout level for female teachers was higher than male teachers. Job satisfaction related burnout level and administration support related burnout levels were not differentiated according to sex. It can be said that there is cross relation between age, profession seniority and burnout. However there is no differentiation on administration support level. Besides, it can be said that young teachers are more successful than older ones when dealing with job related stress and student relations and job satisfaction related burnout level. It is found less burnout among teachers having 16 years and above seniority. However there is no differentiation between seniority and dealing with job related stress and administration support related burnout levels. It is found that when profession seniority increases, student related burnout levels decrease. It is not found that student amounts in the class rooms made no differentiation on burnout levels. It can be said that participating to sports and socio-cultural activities have positive effect on teachers’ burnout levels. It is seen effect of Socio-economic situation of school environment on job satisfaction related teachers’ burnout. However it is seen effect of socio-economic situation of school environment on dealing with job related stress, student related and administration support related burnout. Burnout level of middle socioeconomic level teachers is lower than middle bottom and middle up socio-economic level teachers. Teachers’ attitude exhibited during school decision making process affects their all sub dimension burnout levels. Considerable amount problematical classroom lectured during their career effect burnout with four sub dimension. It is found that equipments and supplies of school and lack of student parental support increase teachers’ burnout.
Burnout is a depressiveness which was created by perception to the person who can not change the situation what ever she does, how ever she struggles. As a consequence of burnout, creativity disappears and no endeavor is done to do better things. Burnout is seen much more at the professions in which people work face to face. For this reason teachers form the important risk group. Burnout reasons of the science teachers and social science teachers form the problematic of the research. Researching level of teachers' school burnout and reasons of the burnout is important for Turkish National Education system and for education quality of youth’s. Accordingly, the aim of this research is to identify the level of teachers' school burnout according to their demographic changeable. This research has been done on 165 science teachers and 534 social science teachers working at the secondary schools and high schools in the vicinity of Istanbul province, Pendik district. Elementary Schools and Secondary Schools stated at the paradigm of research have been chosen by the way of coincidental modeling after identifying of their socio-economic level. General screening method which is one of the descriptive researches is used in this research. Individual information form developed by researcher and teachers' burnout scale developed by Seidman and Zager(1986-87) and validity and reliability had been made by Tümkaya i. at 1996 is used in research. Data related to various changeable of Demographic characteristics of participants have been accumulated with ‘personal knowledge form’ developed by the researcher. This form was used for collecting data about participant teachers. And independent variables related with teachers, such as their school type, branch, sex , age, marital status, amount of children, whether or not they are working another job, amount of reward taken, if there is laboratory at the school, student amount at classroom ext, have been used for the data. The entire data accumulated at personal information form have been coded and analyzed at the SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) 11.00 program. In research it has been found that there is no differentiation between Elementary Schools and Secondary Schools teachers' burnout level and between science teachers and social science teachers and marital status of teachers. It is found that dealing with job related stress and student related burnout level for female teachers was higher than male teachers. Job satisfaction related burnout level and administration support related burnout levels were not differentiated according to sex. It can be said that there is cross relation between age, profession seniority and burnout. However there is no differentiation on administration support level. Besides, it can be said that young teachers are more successful than older ones when dealing with job related stress and student relations and job satisfaction related burnout level. It is found less burnout among teachers having 16 years and above seniority. However there is no differentiation between seniority and dealing with job related stress and administration support related burnout levels. It is found that when profession seniority increases, student related burnout levels decrease. It is not found that student amounts in the class rooms made no differentiation on burnout levels. It can be said that participating to sports and socio-cultural activities have positive effect on teachers’ burnout levels. It is seen effect of Socio-economic situation of school environment on job satisfaction related teachers’ burnout. However it is seen effect of socio-economic situation of school environment on dealing with job related stress, student related and administration support related burnout. Burnout level of middle socioeconomic level teachers is lower than middle bottom and middle up socio-economic level teachers. Teachers’ attitude exhibited during school decision making process affects their all sub dimension burnout levels. Considerable amount problematical classroom lectured during their career effect burnout with four sub dimension. It is found that equipments and supplies of school and lack of student parental support increase teachers’ burnout.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Öğretmen, Tükenmişlik, Öğretmenlerde tükenmişlik, Teacher, Burnout, Teachers’ burnout
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Turan, I. (2008). İlk ve orta öğretimde görevli fen bilimleri ve sosyal bilimler öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri (İstanbul ili Pendik ilçesi örneği) / Burnout level of science and social science teachers working at elementary and secondary education İstanbul city- Pendik district (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
