Metafizik ve evrim

Günümüzde evrimci açıklama ile yaratılışçı açıklamanın bilimsellik çatısı altındaki rekabetleri, ancak, iki hipotezin felsefi olarak ve felsefe tarihindeki örneklerin de objektif olarak değerlendirilmesi yoluyla anlaşılabilir. Felsefenin eleştirel bakış açısı bir kenara bırakılırsa, hipotezlerin kuram olma yolunda sadece kendilerinden hareketle açıklama yapmalarının, böylece ele aldıkları kavramları da yanlı ve indirgemeci tutumla kullanmalarının yolu açılmaktadır. İnsanın metafizik bilme tarzının doyurulmaz iştahı karşısında bilimselliğin "niçin?" ile başlayan sorulara doyurucu yanıtlar vermesi, olgusallıkla yani doğada gözlemlediği ilişkilerin karşı geldiği gerçeklik alanıyla sınırlıdır. Bu sınırlı duruşa bilimin natüralist yöntemi denir. Oysa ki metafizik bağlamlı açıklamalar gerçekliğin ardında yer alan ilişkileri tasvir ederler. Bilim felsefesinin tarihine baktığımızda, metafizik ilişkilerin insanın bilme tarzının bir zenginliği olduğu ve hatta gerçekliğin böylece tüm yönleri hesaba katılarak, herhangi bir indirgemeye tabi tutulmaksızın daha kapsamlı (maddi ve manevi temelleriyle), daha güçlü (ikna edici) açıklamalar yapabileceği bilimin natüralist yönteminin dayandığı aydınlanmacı akılcılığa ve pozitivizme karşı sav olarak ileri sürülmüştür (Sol, 2009).