Modernite, aydınlanma ve bir dünya görüşü olarak bilim

Postmodernizm denilen akım moda olduğundan beri, modernite tartışma konusu, hatta saldırı konusu olmuştur. Bu moda artık yatıştığı halde, ilgili tartışmalar birçok çevrelerde devam ediyor; bu kez de postmodernizm sorgulanıyor. Ancak bu tartışmalar, yeterince açık kavramlara dayanmadığı için, çoğu zaman bir "münazara" olmaktan pek ileri gitmiyor. Ben burada, kısaca, 'modernite' terimini biraz didiklemeye ve bundan bazı sonuçlar çıkarmaya çalışacağım. 'Modern' sözcüğü, başlangıçta 'eski', 'geleneksel', 'klasik' gibi birkaç terimin göreli terimi iken —yani bir şeyi, o ne olursa olsun, en son biçimini: eskisine karşı devrimci bir biçimde getirilen ve belirli bir yerde yaygınlaştırılan en son biçimini— dile getirirken—; zamanla bunun, bir şeyi b e l i r l i b i r ş e k i l d e yapmayı dile getirmek için kullanılmaya başlandığını görüyoruz. Ama bu "belirli şeklin" ne olduğu oldukça tartışmalıdır. Batılı çevrelerede 'modern' terimi, sık sık çeşitli insan etkinliklerinde ve ürünlerinde yansıyan belirli bir özellikler bütününü dile getirmek için kullanılıyor: bir etkenliği gerçekleştirmede veya ürünlerinde bu özellikler — hem de diakronik olarak— görüldüğünde, ona 'modern' deniliyor: örneğin 'modern felsefe'- den —Bochenski'ye (1902-1995) göre— 1600-1900 yılları arasındaki felsefî düşünce kastediliyor; oysa "modern sanat" 1900lerde başlıyor. Nedir bu özellikler?