İletişim temelli ekip kaynak yönetiminin uçuş emniyeti kültürü oluşumuna etkileri: ulusal havayollarında görev yapan Türk kabin ekibi üyeleri üzerine bir araştırma / Effects of communication based crew resource management on the formation of flight safety culture: research on Turkish cabin crew members workng in national airlines

Sivil Havacılık sektöründe uçuşların gerçekleştirilmesi esnasında araç ve gereçleri kullanabilme yeteneği olarak belirtilen teknik becerilerin yanında iletişim, karar verme, problem çözme, durum farkındalığı, ekip çalışması ve koordinasyon gibi teknik olmayan becerilerin de hayata geçirilebilmesi önemlidir. Ekip Kaynak Yönetimi, teknik olmayan becerilerin gelişmesini hedefleyen ve “insan” performansının verimli bir biçimde ortaya çıkmasına olanak sağlayan bir yaklaşımdır. Uçuş Emniyet Kültürü ise uçuş operasyonlarında, ekip üyelerinin emniyetli davranışlar sergilemek için istekli olduğu ve emniyetli davranışlara odaklanılan bir ortamın sağlanmasına yönelik oluşumdur. Bu oluşum ile hedeflenen emniyetin etkin bir şekilde yönetilmesidir. Bu araştırma temel olarak Ekip Kaynak Yönetimi’nin Uçuş Emniyet Kültürü oluşumuna etkisini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Ekip Kaynak Yönetimi kapsamında olan İletişim, Ekip Çalışması, Durum Farkındalığı ve Stres Yönetimi unsurlarının da Uçuş Emniyet Kültürü ve Uçuş Emniyet Kültürü boyutları üzerinde etkili olup olmadığı araştırmanın hedefleri arasındadır. Bu amaçlar doğrultusunda verilerin kolay ve hızlı toplanması için kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak 460 kabin amirine / kabin memuruna ulaşılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçeklerden “Kabin Ekibi Kaynak Yönetimi Tutumları Ölçeği” Jane Ford (2014) tarafından; “Uçuş Emniyet Kültürü Ölçeği” ise Wiegmann, Zhang, Von Thaden, Sharma ve Mitchell (2003) tarafından geliştirilmiştir. Her iki ölçek için ilgili boyutların ortaya konulması ve güvenirlik-geçerlilik testlerini gerçekleştirmek için Faktör Analizi ve Güvenirlik Analizi yapılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda, veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 21 yazılımı ve AMOS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ekip Kaynak Yönetimi’nin ait her bir alt boyutu ile Uçuş Emniyet Kültürü’nün tüm alt boyutları arasında Yapısal Eşitlik Modeli’ne ait analizler yapılmıştır. Ölçek alt boyutlarının demografik, pozisyon ve deneyim değişkenleri açısından fark analizleri için de t-testi ve ANOVA testi yapılmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda Ekip Kaynak Yönetimi bileşenlerinden olan İletişimin, Uçuş Emniyet Kültürü ile Uçuş Emniyet Kültürü bileşenlerinden olan Örgütün Bağlılığı, Raporlama Sistemi, Yönetimin Katılımı ve Çalışanların Katılımı üzerinde en güçlü pozitif etkiye sahip değişken olarak ön plana çıktığı ortaya çıkmıştır. Ekip çalışması ve Durum Farkındalığı ise İletişimden sonra anlamlı etki gösteren bileşenler olarak belirmektedir.

In the Civil Aviation sector, it is important to put into practice non-technical skills such as Communication, Decision Making, Problem Solving, Situation Awareness, Teamwork and Coordination as well as technical skills, which are defined as the ability to use tools and equipment during the flights. Crew Resource Management is an approach aims the development of non-technical skills and enables “human” performance to emerge efficiently. Flight Safety Culture, on the other hand, is the formation of an environment where crew members are willing to exhibit safe behaviors and focus on safety in flight operations. The aim of this culture is to manage safety effectively. This research mainly aims to reveal the effect of Crew Resource Management on the formation of Flight Safety Culture. Whether or not, within the scope of Crew Resource Management which are Communication, Teamwork, Situation Awareness and Stress Management have an impact on Flight Safety Culture are also among the objectives of the research. In line with these objectives, 460 cabin crew members were reached by using convenience sampling method for easy and fast data collection. The scales used in this research “Cabin Crew Resource Management Attitudes Scale” was developed by Jane Ford (2014) and the “Flight Safety Culture Scale” was developed by Wiegmann, Zhang, Von Thaden, Sharma and Mitchell (2003). Factor Analysis and Reliability tests conducted for both scales used in the research in order to reveal the relevant dimensions and to perform reliability and validity tests. In line with the purpose of this study, the data were analyzed using SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 21 software and AMOS program. Analyses of Structural Equation Model were conducted between each sub-dimension of Crew Resource Management and all sub-dimensions of Flight Safety Culture. T-test and ANOVA tests were conducted for the difference analysis of the scale sub-dimensions in terms of demographic, position and experience variables. As a result of the analyses, Communication, which is one of the elements of Crew Resource Management, has the strongest positive effect on Flight Safety Culture and also on the dimensions of Flight Safety Culture which are Organizational Commitment, Reporting System, Management Involvement and Employee Involvement. Also, Teamwork and Situation Awareness are the elemenets which have significant effect on Flight Safety Culture and its dimensions.