Aydınlanma yeniden: antropontolojik aydınlanma
Küçük Resim Yok
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
T.C. Maltepe Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İnsan-dünya-bilgi ilişkilerine yönelik olan felsefenin tarihi, kavramlar-sorunlar-sorular tarihi olarak kendini gösterir. İnsandünya- bilgi/bilgi olmayan ilişkilerine yönelen filozof, bu türden bir yönelme ediminin her aşamasında –aslında– aydınlatma eylemini gerçekleştirir. Filozof, insan-dünya-bilgi ilişkilerine ışık tutan, bu ilişkileri aydınlatan bir özne olarak, temel konumlanışında insan-insan, insan-dünya, insan-bilgi/bilgi olmayan ilişkilerini ya da dünya-bilgi/bilgi olmayan ilişkilerini aydınlatır. Filozof; kendine, olup bitene belli bir uzaklıktan bakabilme başarısını gösterir; daha somut olarak, yalnızca varolmakla, yaşamakla yetinmeyen; felsefece düşünen, felsefece bilen, felsefece eyleyen; kısaca felsefe yapan özne olarak, yaşama dünyasındaki, insan dünyasındaki ayrıntılara ışık tutar; onları kendisi ve diğer/öteki özneler için aydınlatır, aydınlık kılar. Böyle bir çaba, elbette bilim yapan, sanat yapan özneler için de söz konusudur. Ancak filozofun, bilim insanının, sanatçının aydınlatma çabaları birbirinden farklıdır; hatta filozofun bu çabasını tümüyle ayrı kılan, yöntem farkıdır ve bunun yanı sıra filozofun, doğrudan doğruya aydınlatma çabasına, bu çabanın kendisine, bu eylemin kendisine yöneliyor olmasıdır. Bu belirlemenin de ötesinde aydınlamaya ve "Aydınlanmacılığa yeni yorumlar getirmek günümüz dünyasının önemli bir ödevi gibi görünüyor. (…) günümüzde bir bakıma Voltaire'i, Kant'ı olduğu gibi tekrarlamak yetmiyor; onlar belki birçoğumuzu memnun ediyor; onlar hâlâ birçoğumuza çarpıcı geliyor. Ama onların anladığı anlamda aydınlanmanın neredeyse hiç mi hiç yaşama geçirilmediği de ortada gibi. (…) Yapılacak iş kavramsal boyutta hep yeniden düşünmek" (Çotuksöken, 1998: 70-71).
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Felsefe söyleşileri XIII-XIV: Metafizik nedir, ne değildir? Aydınlanma ve akıl
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Çotuksöken, B. (2023). Aydınlanma yeniden: antropontolojik aydınlanma. Çotuksöken, B. ve Arlı Çil, D. (Ed.). Felsefe söyleşileri XIII-XIV: Metafizik nedir, ne değildir? Aydınlanma ve akıl kitabı içinde (ss. 81-99). İstanbul: T.C. Maltepe Üniversitesi.
