Van kalesi / Tuşpa Horhor çeşmesi
Küçük Resim Yok
Tarih
2015
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
New archaeological excavations initiated in 2010 at Tuspa, the capital of the Urartian Kingdom, have revealed new results regarding the Urartian hydraulic architecture. One of the rectangular niches at “Horhor Suyu”, located to the northwest of Old City of Van, seemed to have some architectural peculiarities together with a flight of rock steps connecting to the citadel in the north. It is possible that the Horhor Gardens and Fountain mentioned by the 17th century traveler Evliya Çelebi in his Seyahatname actually refers to this structure. Some features suggest a Urartian date. The term tarmani or tarmanili in the Urartian inscriptions is believed to denote “fountain” in the Urartian language. The Ejderha Bulağı fountain at Ain-e Rum in Iran has an inscription of Menua that preserves the term. The fountain at Tuspa does not a similar inscription though the its rock surface could easily be destroyed. The rock steps adjacent to the fountain reflects Urartian architectural tradition. We are yet to confirm that the “fountain of Menua” mentioned in the inscription in the north of the Van Fortress actually points to the fountain. The fountain at Tuspa, with the Iranian counterpart, is an unique example that will contribute to our understanding of Urartian aquatic architecture.
2010 yılından itibaren Urartu başkenti Tuşpa’da başlayan arkeolojik kazılar su mimarisine ilişkin yeni sonuçlar ortaya çıkardı. Eski Van Şehri’nin kuzeybatısında yer alan ve su kaynakları açısından zengin ‘Horhor Suyu’ olarak bilinen mevkiindeki dikdörtgen nişlerden bir tanesinin, kuzeyindeki sitadele bağlantı sağlayan kaya basamakları ile birlikte farklılık arz eder. 17. yüzyıl gezginlerinden Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme adlı eserinde bahsettiği Horhor Bahçeleri ve Çeşmesi’nin bu yapı olabileceği düşünülebilir. Ancak bazı veriler çeşmenin Urartu Dönemi’nde inşa edilmiş olabileceğine işaret eder. Urartu yazıtlarında geçen “tarmani-” ya da “taramanili” sözcüğünün Urartu dilinde ‘çeşme’ anlamına geldiği varsayılmaktadır. Ayrıca İran’da Ain-e Rum da yer alan ve üzerinde Urartu kralı Minua’nın yazıtı bulunan “Ejdaha Bulağı” benzer bir örnek olarak karşımıza çıkar. Fakat Ain-e Rum’daki çeşmede yazdırılan yazıtın Tuşpa’daki bu yapıda bulunmaması şüphe uyandırmaktadır. Ayrıca Van Kalesi’nin kuzeyindeki yazıtlarda yaptırıldığı söylenen “Minua Çeşmesinin” ortaya çıkardığımız bu yapıyla ilişkili olup olmadığı şimdilik bilinmemektedir. İran’daki örnek dışında benzeri bulunmayan su ile ilişkili bu türden yapıların anlaşılabilmesi açısından son derece ünik bir örnek karşımıza çıkmıştır.
2010 yılından itibaren Urartu başkenti Tuşpa’da başlayan arkeolojik kazılar su mimarisine ilişkin yeni sonuçlar ortaya çıkardı. Eski Van Şehri’nin kuzeybatısında yer alan ve su kaynakları açısından zengin ‘Horhor Suyu’ olarak bilinen mevkiindeki dikdörtgen nişlerden bir tanesinin, kuzeyindeki sitadele bağlantı sağlayan kaya basamakları ile birlikte farklılık arz eder. 17. yüzyıl gezginlerinden Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme adlı eserinde bahsettiği Horhor Bahçeleri ve Çeşmesi’nin bu yapı olabileceği düşünülebilir. Ancak bazı veriler çeşmenin Urartu Dönemi’nde inşa edilmiş olabileceğine işaret eder. Urartu yazıtlarında geçen “tarmani-” ya da “taramanili” sözcüğünün Urartu dilinde ‘çeşme’ anlamına geldiği varsayılmaktadır. Ayrıca İran’da Ain-e Rum da yer alan ve üzerinde Urartu kralı Minua’nın yazıtı bulunan “Ejdaha Bulağı” benzer bir örnek olarak karşımıza çıkar. Fakat Ain-e Rum’daki çeşmede yazdırılan yazıtın Tuşpa’daki bu yapıda bulunmaması şüphe uyandırmaktadır. Ayrıca Van Kalesi’nin kuzeyindeki yazıtlarda yaptırıldığı söylenen “Minua Çeşmesinin” ortaya çıkardığımız bu yapıyla ilişkili olup olmadığı şimdilik bilinmemektedir. İran’daki örnek dışında benzeri bulunmayan su ile ilişkili bu türden yapıların anlaşılabilmesi açısından son derece ünik bir örnek karşımıza çıkmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Van, Tuspa, Horhor Fountain, Menua, Urartu, Van, Tuşpa, Horhor Çeşmesi, Menua, Urartu
Kaynak
Colloquium Anatolicum
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
14
Künye
Konyar, E., Akgün, R. G., Avcı, C., Genç, B. ve Tan, A. (2015). Van kalesi / Tuşpa Horhor çeşmesi. Colloquium Anatolicum. 12, s. 72-81.
