Endüstri kentlerinde bütüncül koruma yaklaşımları: Zonguldak kömür havzası örneği
Loading...
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
T.C.Maltepe Üniversitesi
Access Rights
info:eu-repo/semantics/openAccess
Abstract
Sanayi Devrimi ve buharlı makinelerin icadı dünyada kömür üretimini hızlandırmış ve önemli bir hale getirmiştir. 1800'lü yılların başlarında bu kömür ihtiyacını Avrupa'dan sağlayan Osmanlı İmparatorluğu 1830'lara gelindiğinde yabancı sermayelerden de destek alarak Zonguldak'ta bulunan taş kömürü havzasında çalışmalar yapmaya başlamıştır. Bu çalışmalar sonucunda 1850'lerde Zonguldak'ta kömür üretimine başlanmıştır. Zonguldak Kömür Havzası kömür üretimi öncesi, sonrası ve günümüz olarak üç döneme ayırılmıştır. 1800'lerden önce, yani kömür üretimi öncesinde, günümüz Zonguldak kent merkezi sınırlarında bir yerleşim olmadığı ve yalnızca limanların kullanıldığı bilinmektedir, 1800'lerde kömürün bulunması ve çıkarılmaya başlaması ile birlikte kentleşme süreci başlamıştır. Zonguldak Kömür Havzası'ndan çıkarılan kömür Zonguldak Limanı'ndan başta İstanbul olmak üzere kullanım alanlarına ulaşmıştır. Kömürün çıkarılmasından limana kadar olan tüm yolculuğu demiryollarıyla sağlanmıştır. Tüm ana kömür işletmeleri, liman ve hatta ocakların içi demiryolu ve dekovil hatları ile bağlıdır. Zamanla bu üretim ve ulaşım sistemi çevresinde idari yapılar, hastaneler, okullar ve lojmanlar da yerini almış ve kent gelişmiştir. Bunun yanında, demiryolunun çevresinde kömürü ve kömürün yan ürünlerini kullanan Çatalağzı Termik Santrali ve Ateş Tuğla Fabrikası gibi diğer endüstri yapıları da yerini almıştır. 21. yüzyılın başlarına kadar büyümeye ve üretmeye devam eden bu sistem 2000'lerde başlayan üretim azalması ve özelleştirme politikaları gibi sebeplerle küçülmeye başlamıştır. Bölgede gün geçtikçe azalan üretim ve dolaylı olarak işçi sınıfı nedeniyle 1900'lerin ikinci yarısında kent olan yerler günümüzde kırsallaşmaya hatta çöküntü alanlarına dönüşmeye başlamıştır.
Description
Keywords
Bütüncül Koruma, Demiryolu, Maden Mirası, Zonguldak
Journal or Series
Lisansüstü Araştırmalar Sempozyumu I Bildiri Özetleri E-Kitabı
WoS Q Value
Scopus Q Value
Volume
Issue
Citation
Bayram, N. ve Kıraç, A.B. (2024). Endüstri kentlerinde bütüncül koruma yaklaşımları: Zonguldak kömür havzası örneği, Lisansüstü Araştırmalar Sempozyumu I Bildiri Özetleri E-Kitabı, Edgü, Erincik ve Özgüven, Yekta (ed.), T.C. Maltepe Üniversitesi, s.13.
