Tragedya ve akıl
Küçük Resim Yok
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
T.C. Maltepe Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Friedrich Nietzsche (1844-1900), Tragedyanın Doğuşu'nda Kral Midas'ın ormanda Dionysos'un yoldaşı Silenos'u yakalamaya çalıştığını ve nihayetinde onu köşeye sıkıştırdığında insan için en arzu edilen şeyi sorduğunu aktarır (Nietzsche, 2005). Aldığı yanıt aslında yanıtların en korkuncudur: "Senin için en iyi şey, senin açından bütünüyle ulaşılmaz şeydir; hiç doğmamış olmak, hiç olmamış olmak, hiç olmak. Bu durumda ikinci en iyi şey de bir an önce ölmektir" (Akt. Güçbilmez, 2003: 22). Aklıyla yarı tanrı olmaya soyunan insanın da yaşam ile ölüm arasındaki trajik yolculuğu bu gecikmişliğin bir ifadesidir. Çağlar boyunca farklı biçimlerde geliştirilen "tragedya" ürünlerinin izleyicisinde/okuyucusunda bıraktığı izlenimin ortak-ontolojik kavuşma noktası "geç kalınmışlık" ve "zamanın geriye döndürülemezliği" hissidir. İnsan, –ne yazık ki– "geciken" bir varlıktır. Geciktiğinin, geride olduğunun farkında olarak ilerlemeye çalışan insanın geçmişi ile geleceği arasında durduğu nokta başlı başına trajedidir. Böylelikle insan trajedide aklı ile karşılaşır: bir yandan arzuladığı, diğer yandan kaçındığı iki yüzünün birbirinden sonsuza değin ayrılması gibi. Nietzsche'nin, insanın kendisi ile ilgili somut algının arkeolojisi olarak gördüğü bu nokta çalışmamızın ana sorunsalını oluşturacaktır. Ancak bu konuyu tartışırken Nietzsche'nin akıl eleştirisinin uyarıcı işlevinden yararlanarak modern sonrası yansımalarına yer vermeyi tercih edeceğim. Tragedya burada bir gösteren olarak yer alacak; akıl, gösterilen ve insan gösterge olarak ifade edilecektir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Felsefe söyleşileri XIII-XIV: Metafizik nedir, ne değildir? Aydınlanma ve akıl
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Önkal, G. (2023). Tragedya ve akıl. Çotuksöken, B. ve Arlı Çil, D. (Ed.). Felsefe söyleşileri XIII-XIV: Metafizik nedir, ne değildir? Aydınlanma ve akıl kitabı içinde (ss. 115-128). İstanbul: T.C. Maltepe Üniversitesi.
